Dịch SARS-CoV-2 bắt đầu vào cuối tháng 12-2019 tại thành phố Vũ Hán, Trung Quốc. Ngày 3/3, các nhà khoa học Trung Quốc phát hiện virus corona đã tiến hóa thành 2 chủng khác nhau về cơ chế lây nhiễm và phân bổ địa lý.
Virus Corona (Sars-CoV-2) tiến hóa như thế nào và sự tiến hóa này có nguy hiểm không?
SARS-CoV-2 tiến hóa thành hai chủng khác nhau
Theo Nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc đăng trên Tạp chí khoa học National Science Review ngày 3/3, virus corona đã tiến hóa thành hai chủng, với sự khác nhau về phân bố địa lý và cơ chế lây nhiễm.
Cụ thể, dựa vào 103 đoạn gene của virus corona, các nhà khoa học đã phân tích và phát hiện đột biến tại 149 vị trí, trong đó đa phần các đột biến diễn ra trong thời gian gần đây. Nghiên cứu cho thấy virus này đã tiến hóa thành hai kiểu gene phụ (subtype) là L (chiếm 70% các chủng được phân tích) và S (chiếm 30%), theo đó, chủng L phổ biến hơn chủng còn lại, đồng nghĩa với việc khả năng lây nhiễm mạnh hơn.
Các nhà khoa học cho rằng chủng L đã tiến hóa từ chủng S và lây lan rất mạnh từ trước ngày công bố dịch ở Vũ Hán (Trung Quốc), các hoạt động phòng ngừa covid-19 được áp dụng mạnh tay đã giúp hạn chế sự lây lan của chúng.
Những nghiên cứu về sự tiến hóa và lây truyền của virus corona giúp các nhà khoa học có cái nhìn tổng quan hơn để đưa ra phương pháp phòng ngừa phù hợp.
SARS-CoV-2 chủng L và S có gì khác biệt?
Căn cứ vào phương thức tiến hóa của virus SARS-CoV-2, các nhà khoa học cho rằng hai chủng này có thể có những khác biệt lớn cả về khả năng lây nhiễm và mức độ trầm trọng khi gây bệnh, tức để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng tính mạng. Sự khác biệt giữa chủng L và chủng S của virus SARS-CoV-2 còn thể hiện ở phân bố địa lý và tỷ lệ gây bệnh trong từng nhóm người, trong đó chủng L có khả năng xâm nhập và lây lan mạnh hơn.
Qua so sánh với các chủng virus corona khác, các nhà nghiên cứu phát hiện chủng S của SARS-CoV-2 gần với virus corona(Covid-19) có nguồn gốc từ dơi hơn và kết luận chủng này “cổ xưa” hơn, trong khi chủng L phổ biến hơn ở thời kỳ đầu dịch bệnh bùng phát tại Vũ Hán có vẻ như đã tiến hóa từ chủng S.
Tuy nhiên, kể từ sau thời điểm đầu tháng 1-2020, tần suất phát bệnh của chủng L giảm bớt. Từ những phát hiện này, có khả năng sự can thiệp của con người đã tạo ra áp lực ngăn chặn sự lây lan của chủng L. Nếu không có những can thiệp này, chủng L có thể sẽ tấn công mạnh hơn và phát tán nhanh hơn.
Trong khi đó, do là chủng virus cổ xưa và khả năng tấn công thấp hơn nên các áp lực tạo ra đối với chủng S ít hơn, khiến tần suất xuất hiện của chủng này có phần gia tăng. Các nhà khoa học cho biết kết quả cho thấy sự phát triển của các biến thể mới từ sự tăng đột biến trong các trường hợp mắc COVID-19 có khả năng là do đột biến gene và chọn lọc tự nhiên bên cạnh sự tái tổ hợp.
Tầm nhìn từ kết quả nghiên cứu sự tiến hóa của virus Corona
Nghiên cứu trên cho thấy đa phần các ca mắc COVID-19 chỉ nhiễm 1 trong 2 SARS-CoV-19 là chủng L hoặc S. Tuy nhiên virus phân lập được từ một ca bệnh người Mỹ nhiễm COVID-19 cho thấy người này cùng lúc nhiễm cả hai chủng L và S.
Theo đánh giá của ông Trương Bảo, Phó Chủ nhiệm Phòng thí nghiệm P3 của Đại học y khoa Phương Nam Trung Quốc, sự đột biến tại hơn 100 điểm cho thấy virus SARS-CoV-2 biến đổi không lớn và tương đối ổn định. Hiện tại các tác giả nghiên cứu cũng cho rằng không loại trừ khả năng còn có những chủng đột biến mới khác và cần được theo dõi sát sao.
Các phát hiện mới sẽ thúc đẩy nhu cầu cấp thiết trong nghiên cứu toàn diện lẫn tức thời, kết hợp dữ liệu gene, dữ liệu dịch tễ và lập hồ sơ, biểu đồ về các triệu chứng lâm sàng của người nhiễm SARS-Cov-2. Các nhà nghiên cứu kêu gọi cộng đồng khoa học cùng nhau chiến đấu và tiếp tục vén màn những khía cạnh chưa tường tận về virus gây bệnh COVID-19 này.
Kể từ khi khởi phát ở Vũ Hán thuộc Trung Quốc vào tháng 12-2019, đến nay dịch Covid-19 đã lan đến 106 quốc gia và vùng lãnh thổ. Hàn Quốc, Iran và Italy hiện là các ổ dịch lớn nhất bên ngoài Trung Quốc. Mặc dù dịch COVID-19 nhìn chung diễn biến và tác động phức tạp lên cơ thể con người, số ca hồi phục vẫn chiếm khoảng một nửa số ca mắc.
Tuy nhiên, mức độ nguy hiểm của bệnh chính là tốc độ lây lan nhanh và SARS-CoV-2 tiềm ẩn nhiều khả năng tiến hóa khó lường. Tự mỗi người dân cần nâng cao nhận thức, bảo vệ bản thân bằng những biện pháp phòng ngừa COVID-19 đơn giản mà hữu hiệu như rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước, đeo khẩu trang đúng cách, tích cực vệ sinh, khử trùng nhà cửa.
Nguồn tham khảo: Tổng Hợp
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
