Thụ tinh nhân tạo

1. Tổng quan về Thụ tinh nhân tạo

• Tên khoa học: Thụ tinh nhân tạo IUI  , bơm tinh trùng vào buồng tử cung
• Tên thường gọi: IUI
• Mô tả sơ bộ kỹ thuật:

Thụ tinh nhân tạo là một phương pháp điều trị, hỗ trợ sinh sản nhằm giúp những cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn có con.

Ở phương pháp này, bác sĩ sẽ bơm trực tiếp tinh trùng vào tử cung của người phụ nữ để tăng khả năng thụ thai thành công. Chất nhầy bao quanh cổ tử cung có thể sẽ ngăn không cho tinh trùng bơi vào tử cung hay vòi trứng. Nhờ vào phương pháp thụ tinh nhân tạo mà tinh trùng có thể xâm nhập vào tử cung hoàn toàn. Do đó, thụ tinh nhân tạo còn được gọi là bơm tinh trùng vào buồng tử cung (intrauterine insemination – IUI).

2. Đối tượng chỉ định và chống chỉ định

Chỉ định:

• Khó thụ thai bằng quan hệ tình dục bình thường hay cảm thấy khó có thể quan hệ tình dục qua đường âm đạo.
• Vợ hoặc chồng có khuyết tật thể chất hoặc gặp phải vấn đề về tâm lý tình dục.
• Lạc nội mạc tử cung hay có các bất thường ở cơ quan sinh dục;
• Vợ/chồng nhiễm HIV hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục;
• 1 năm sau khi cố gắng mang thai không thành công đối với phụ nữ dưới 35 tuổi, hoặc 6 tháng đối với phụ nữ trên 35 tuổi.
• Tinh trùng của nam giới ít và yếu nhẹ.
• Nam giới mắc chứng xuất tinh sớm, không có khả năng quan hệ tình dục do chấn thương hoặc dị tật bẩm sinh
• Vô sinh nam không rõ nguyên nhân.

Chống chỉ định:

• Tắc ống dẫn trứng hoặc có bất thường nghiêm trọng về ống dẫn trứng;
• Có tiền sử nhiễm trùng vùng chậu;
• Lạc nội mạc tử cung mức độ từ trung bình đến nặng.

3. Ưu điểm và nhược điểm của kỹ thuật

Ưu điểm:

• Chi phí thực hiện phù hợp với nhiều đối tượng

Với nhiều cặp vợ chồng, IUI là bước tiến đầu tiên cho việc trị liệu vì mức độ can thiệp của nó ít và mức chi phí không quá cao so với những phương pháp khác như IVF. Tại Việt Nam hiện nay, để thực hiện phương pháp này cần khoảng 10 đến 20 triệu đồng. Trong trường hợp cần sử dụng tinh trùng được hiến tặng, chi phí này có thể sẽ tăng thêm.

• Dễ dàng thực hiện

Khi vấn đề sinh sản là ở người chồng thì việc thụ thai bằng IUI sẽ dễ dàng hơn cách giao hợp thông thường. Bác sĩ sẽ dùng một ống thông mỏng, dài qua cổ tử cung để đưa tinh trùng vào lòng tử cung. Quy trình này thường không đau nhưng một số chị em sẽ có hiện tượng chuột rút nhẹ.

• Hiệu quả cao

Trong nhiều trường hợp, IUI sẽ cho kết quả thụ thai tốt hơn khi chỉ kích thích bằng thuốc. Tuy nhiên, hiệu quả của IUI còn phụ thuộc vào độ tuổi và số lần điều trị.

• Tự nhiên

Lộ trình này cho phép quá trình thụ thai diễn ra một cách tự nhiên bên trong cơ thể người vợ giống như thụ tinh tự nhiên.

Nhược điểm:

• Thời gian

Thời gian, thời điểm quyết định một phần quan trọng của phương pháp này. Ở người nữ, phải canh cho được khi nào trứng rụng, nên các cặp vợ chồng sẽ chỉ có 24 đến 36 tiếng để gặp bác sĩ, chuẩn bị mọi thứ trước khi trứng rụng. Hai vợ chồng dễ thấy bị áp lực trong khoảng thời gian trọng đại này.

• Bất tiện

Do thời điểm để bơm tinh trùng rất quan trọng, nên người chồng sẽ phải “tự sướng” tại nơi thực hiện thụ tinh, để có thể xuất tinh cho ra mẫu tinh trùng trong khoảng thời gian ngắn ngủi. Đây có thể là một việc vô cùng bất tiện. Đối với những người gặp vấn đề về xuất tinh, thì việc này đôi khi là không thể.

• Nguy cơ mang đa thai

Việc dùng thuốc kích thích rụng trứng sẽ có thể làm cho nhiều trứng rụng hơn, nên tạo ra nhiều cơ hội hơn cho việc mang song hay đa thai. Điều này rất dễ dẫn đến một thai kỳ tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nếu dùng thuốc Cloniphene citrate để kích thích rụng trứng trước khi tiến hành IUI, nguy cơ mang song thai là 10%. Và nếu dùng Gonadotropins để kích thích sản sinh ra nhiều trứng, thì 30% người vợ sẽ mang đa thai.

• Rủi ro

Khi dùng Gonadotropins, khả năng còn có thể làm cho 10 đến 20% trường hợp sử dụng có nguy cơ mắc phải hội chứng phát triển buồng trứng quá kích dạng nhẹ. Lúc này 2 buồng trứng sẽ tạm thời như được thổi phồng lên và bắt đầu rò rỉ dịch trong ổ bụng. Tình trạng thường trôi qua rất nhanh mà không cần can thiệp gì cả. Tuy nhiên sẽ có khoảng 1% trong số các trường hợp sử dụng rơi vào tình trạng dạng nặng của hội chứng này và cần phải nhập viện.

4. Quy trình thực hiện Thụ tinh nhân tạo

Kỹ thuật thực hiện IUI bao gồm 3 bước chính:

• Kích thích buồng trứng
• Chuẩn bị tinh trùng
• Bơm tinh trùng.

Bước 1: Kích thích buồng trứng

Mục đích của kích thích buồng trứng chính là tạo ra được sự phát triển của 3, tối đa là 4 nang noãn trưởng thành và chứa noãn có khả năng thụ tinh, đồng thời chuẩn bị nội mạc tử cung cho sự làm tổ của phôi. Nếu trường hợp số nang noãn trưởng thành nhiều hơn mức 4 thì tỉ lệ đa thai thường cao hơn bình thường.

Bước 2: Chuẩn bị tinh trùng

Lấy tinh trùng: Theo sự hướng dẫn cụ thể của các nhân viên y tế, nam giới có thể tự lấy tinh trùng bằng tay tại nhà hay trong bệnh viện đều được. Nhưng nếu lấy tinh trùng tại nhà thì cần phải mang đến bệnh viện trong vòng 30 đến 60 phút.

Lọc rửa tinh trùng

• Tinh dịch sẽ được lọc rửa trong phòng thí nghiệm sau khi đã thu thập được. Lúc này, tinh trùng di động sẽ được tách ra khỏi các thành phần khác của tinh dịch và được gom lại trong một thể tích nhỏ. Thời gian thực hiện tầm khoảng từ 30 đến 60 phút.
• Trong thời gian sớm nhất có thể, tinh trùng sau khi chuẩn bị phải được giữ ấm và bơm vào buồng tử cung. Phải đảm bảo vô trùng để tránh nhiễm trùng đường sinh dục nữ.

Bước 3: Bơm tinh trùng

Vệ sinh cổ tử cung: Đây là bước thứ 3 trong quy trình thụ tinh nhân tạo. Bác sĩ sẽ đưa mỏ vịt vào âm đạo, làm sạch cổ tử cung trước khi bơm tinh trùng vào bên trong.

Thực hiện bơm tinh trùng: Tinh trùng sau khi lọc rửa có độ di động cao sẽ được bơm vào buồng tử cung qua một ống thông nhỏ, mềm và vô trùng. Đây là một kỹ thuật tương đối đơn giản và ít nguy hiểm, cho hiệu quả tương đối cao nếu thực hiện đúng chỉ định, quy trình. Thời gian thực hiện thủ thuật bơm tinh trùng chỉ mất khoảng từ 3 đến 5 phút và thường không gây đau đớn

5. Biểu hiện bình thường sau thực hiện kỹ thuật

• Phụ nữ sau khi thực hiện thụ tinh nhân tạo có thể bị thương nhẹ ở âm đạo do tiến trình đặt ống thông vào lòng tử cung có thể gây chảy máu âm đạo, nhưng điều này thường không ảnh hưởng đến cơ hội thụ thai
• Bụng dưới đau âm ỉ như bị cắn líu nhíu rất khó chịu: Nhiều người ở thời điểm này còn cảm thấy đau quặn thắt bụng lại thành từng cơn chỉ muốn nằm bất động một chỗ.

• Căng tức bầu ngực: Thông thường trước khi chuyển phôi, các bác sĩ sẽ phải tiêm vào cơ thể mẹ hormon ức chế khả năng rụng trứng tự nhiên trong quá trình chuyển phôi, đồng thời kích thích tăng sản sinh nội tiết tố nữ tạo môi trường thuận lợi cho phôi thai bám vào và làm tổ.
• Sau khi thực hiện phương pháp trên chuyện ra máu là hết sức bình thường, ngoài ra còn chứng tỏ trứng đã cấy ghép thành công

6. Khi nào thì những biểu hiện sau thực hiện kỹ thuật là bất thường và cần tái khám ngay?

• Chảy máu đỏ từ âm đạo
• Tổn thương nặng ở vùng bụng hoặc đau ở cổ và chân
• Sốt
• Choáng váng hoặc ngất xỉu

Đây có thể là dấu hiệu của thai trong ống dẫn trứng hoặc nhiễm trùng. Nếu rơi vào một trong số các trường hợp trên, nên đi khám bác sĩ ngay để có cách xử trí kịp thời.

7. Những điều cần lưu ý khi thực hiện kỹ thuật này

• Tỉ lệ thành công của thụ tinh nhân tạo (IUI) thay đổi khoảng 10-40% mỗi chu kỳ. Bệnh nhân lớn tuổi, tỉ lệ có thai thấp hơn và tỉ lệ sẩy thai cao hơn. Nếu thực hiện đúng chỉ định và phương pháp, tỉ lệ có thai sau 6 lần điều trị có thể lên đến 80-90%.
• Thời điểm thực hiện IUI tốt nhất là trước hoặc sau rụng trứng 6 giờ. Thời gian IUI tùy thuộc vào thời điểm cho hCG (thuốc gây rụng trứng). IUI thường thực hiện 2 lần sau khi cho hCG 24 và 48 giờ, hoặc 1 lần vào 34-36 giờ.
• Hai tuần sau IUI nên thử máu hoặc nước tiểu xem có thai hay không. Nếu kết quả cho thấy có thai, người bệnh sẽ được siêu âm 2-3 tuần sau đó để khẳng định chắc chắn có thai hay không .

Nguồn: Vinmec