Nghiên cứu tác dụng của xoa bóp bấm huyệt và bệnh thiểu năng tuần hoàn não

Thiểu năng tuần hoàn não mãn tính (chronic cerebral insufficiency) là một tình trạng bệnh lý có nhiều biểu hiện lâm sàng khác nhau, nhưng có cùng một cơ chế bệnh sinh, đó là thiếu máu nuôi não. Bệnh phổ biến ở người có tuổi, đặc biệt là những người lao động trí óc (theo nghiên cứu của GS Phạm Khuê – nguyên việt trưởng viện lão khoa trung ương, năm 1988)

Thiểu năng tuần não mãn tính, nếu không được chẩn đoán kịp thời, điều trị tích cực sẽ tiến triển thành tai biến mạch máu não tạm thời, tái phát nhiều lần có thể gây nhũn não. Theo thống kê của Tổ chức y tế thế giới ở 12 nước đã và đang phát triển, tỷ lệ người bị tai biến mạch máu não tạm thời chiếm từ 0,2% đến 2,5% dân số. Điều trị nhũn não và các tai biến mạch máu não khác, ngày nay vẫn có nhiều khó khăn và tốn kém.

Chẩn đoán và điều trị thiểu năng tuần hoàn não mạn tính kịp thời và tích cực còn có ý nghĩa kinh tế, xã hội to lớn, vì phần lớn số người bị bệnh này đều đang có vai trò quan trọng trong hoạt động kinh tế, xã hội và khoa học công nghệ.

Y học cổ truyền có nhiều bài thuốc và các biện pháp không dùng thuốc như châm cứu, bấm huyệt, xoa bóp, massage, nắn chính cột sống, tập luyện kéo giãn, tập luyện khí công… để chữa đau đầu và các triệu chứng khác của thiểu năng tuần hoàn não mạn tính. Trong các phương pháp của y học cổ truyền, từ rất lâu trong lịch sử, những người thầy thuốc hay đơn giản chỉ là những người lao động bình thường, không có kiến thức về y học chuyên sâu, cũng đã biết áp dụng các động tác xoa bóp, day ấn đơn giản vào cũng cổ, vùng gáy, vùng đầu… để giúp giảm đau đầu, hoa mắt, chóng mặt.

Ngày nay, cùng với sự phát triển mạch mẽ của y học hiện đại (Tây y), với rất nhiều các phương pháp chẩn đoán hiện đại, tinh vi… nhưng thế mạnh của xoa bóp bấm huyệt (massage) thì chưa bao giờ bị giảm sút. Trong thực tế, rất nhiều các bệnh nhân ưa thích và lựa chọn trị liệu bằng y học của truyền, thay vì các phương pháp của y học hiện đại như siêu âm, sóng ngắn, điện từ trường…Điều này, chứng tỏ hiệu quả và tác dụng rất tốt của xoa bóp bấm huyệt (massage) trong điều trị triệu chứng và nguyên nhân của thiểu năng mạch máu não mạn tính.

Tác dụng của xoa bóp bấm huyệt rất tốt như thế, vì thế yêu cầu cần thiết là phải được chỉ dạy, học tập thật đúng, thật tốt các thao tác kĩ thuật, kĩ năng, động tác, tư thế, cách bấm huyệt và đặc biệt là phải xác định chính xác vị trí các huyệt đạo. Chỉ có như thế thì chúng ta mới có thể tận dụng được tối ta các lợi thế và đạt kết quả trị liệu tốt nhất trong việc áp dụng phương pháp xoa bóp bấm huyệt.

Để thấy được chi tiết tác dụng của phương pháp xoa bóp bấm huyệt với người bệnh bị tai biến mạch máu não, các bác sĩ y học cổ truyền đã tiến hành những nghiên cứu hết sức nghiêm túc và bài bản. Điển hình là NGUYÊN CỨU LÂM SÀNG THIỂU NĂNG TUẦN HOÀN NÃO MẠN TÍNH GIA ĐOẠN ĐẦU THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN VÀ ĐIỀU TRỊ BẰNG PHƯƠNG PHÁP XOA BÓP BẤM HUYỆT – năm 1996 Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng:

Về phương pháp bấm huyệt

Các huyệt được dùng trong xoa bóp bấm huyệt để điều trị thiểu năng tuần hoàn não mạn tính trong nghiên cứu đã kết hợp được các kinh nghiệm bấm huyệt cổ truyền và dân gian. Tác dụng điều trị của các huyêt này với thiểu năng tuần hoàn não mạn tính đã được nhiều công trình nghiên cứu gần đây đánh giá cao (Tề Truyền Hâu, 1985; Zhang Qiao Bao, 1994)

Phương pháp xoa bóp bấm huyệt mà tác giả áp dụng đã phát huy được tác dụng “điều khí” của các huyệt để đạt tới có hiệu ứng hoạt huyết và hành khí sau từng lần bấm huyệt và xoa bóp. Sau nghiên cứu nhiều làm bấm huyệt và xoa bóp, nhờ khí huyết được lưu thông, các rối loạn bệnh lý của quá trình khí hoá, cũng như việc nuôi dưỡng các tạng phủ được cải thiện. Chính các kết quả này đã giúp cơ thể khắc phục dần tình trạng mất thăng bằng âm dương, khí huyết, giảm nhẹ dần các rối loạn bệnh lý.

Tác dụng sau một lần bấm huyệt xoa bóp

Đau nặng đầu, chóng mặt, buồn nôn, mệt mỏi, đau chẩm gáy là những triệu chứng thuyên giảm nhanh chóng và rõ ngay sau lần bấm huyệt xoa bóp đầu tiên.

Có thể thấy những đáp ứng diễn ra ngay sau bấm huyệt là giảm trương lực mạch vốn đã bị tăng quá mức, đồng thời tăng áp lực đẩy máu lên não. Việc giảm chậm nhịp tim, kéo dài thời gian tâm trương để tăng cường máu nuôi dưỡng cơ tim, tăng sức bóp tâm thu cũng góp phần tăng áp lực tổng máu lên não. Kết quả của các đáp ứng trên là lưu lượng dòng máu nuôi não tăng, tuy chưa đạt được mức như ở người bình thường cùng lứa tuổi, nhưng cũng đã có tác dụng cải thiện tình trạng lâm sàng của người bệnh.

Tác dụng sau một đợt điều trị bệnh bằng xoa bóp bấm huyệt

Những xu hướng đáp ứng của bệnh nhân thiểu năng tuần hoàn não mạn tính sau một đợt bấm huyệt xoa bóp, cũng giống như ngay sau một lần bấm. Các triệu chứng khó chịu nhất cho người bệnh (đau đầu, buồn nôn, nặng đầu, ù tại, chóng mặt, mệt mỏi) được cải thiện rõ. Khả năng tập trung và di chuyển chú ý của các đối tượng sau 1 đợt bấm cũng được cải thiện.

Kết quả các xét nghiệm cận lâm sàng sau đợt bấm huyệt xoa bóp, cho thấy ngoài yếu tố giảm trương lực mạch máu và tăng áp lực tống máu, việc giảm độ nhớt máu, tăng khả năng biến dạng hồng cầu cũng góp phần làm tăng lưu lượng và tốc độ tuần hoàn máu não.

Bác sĩ Trường, đã thực hiện thao tác bấm theo trình tự sau: Đầu tiên bấm huyệt theo phương pháp của lương y Huỳnh Thị Lịch. Bấm tiếp các huyệt: Các du (huyệt 17 trên kinh bàng quang BL 17), Huyệt Tâm du (huyệt 15 trên kinh bàng quang BL 15), Huyệt phong trình (Huyệt 20 trên kinh Đởm GB 20)

Bài viết được trích từ: Tạp chí nghiên cứu Y Dược học cổ truyền Việt Nam