Chất lượng không khí ở các khu vực thành phố lớn nước ta đang đối mặt với việc ô nhiễm không khí với chỉ số AQI ở mức độ nguy hiểm. Vậy chỉ số AQI là gì và làm thế nào để xác định chất lượng không khí, bài viết sau sẽ thông tin đến bạn rõ hơn.
Ô nhiễm không khí có thể là do yếu tố khách quan từ môi trường và yếu tố chủ quan đến từ con người. Đốt rừng làm rẫy, khói bụi và khí thải trong công nghiệp khai thác, sinh hoạt, xe cộ… là những nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm không khí. Chỉ số AQI tăng cao kéo theo lo lắng của người dân ở các thành phố lớn. Vậy chỉ số AQI là gì?
Chỉ số AQI là gì?
Bạn chắc hẳn đã nghe rất nhiều trên các phương tiện truyền thông về chỉ số AQI, vậy chỉ số AQI là gì? Chỉ số AQI (Air Quality Index) là một chỉ số báo cáo chất lượng không khí hàng ngày. Nó cho bạn biết không khí quanh bạn là sạch hay ô nhiễm và những ảnh hưởng liên quan tới sức khỏe của bạn. Chỉ số AQI tập trung vào sự ảnh hưởng sức khỏe bạn có thể gặp trong vòng vài giờ hoặc vài ngày sau khi hít thở không khí ô nhiễm.
EPA (The U.S. Environmental Protection Agency – Cơ Quan Bảo Vệ Môi Trường Hoa Kỳ) tính toán chỉ số AQI với năm thông số ô nhiễm không khí chủ yếu là: Ozon mặt đất; Ô nhiễm phân tử (còn gọi là hạt lơ lửng); Carbon monoxide (CO); Sulfur dioxide (SO2) và Nitrogen dioxide (NO2). Đối với mỗi chất gây ô nhiễm, EPA đã thiết lập các tiêu chuẩn chất lượng không khí quốc gia để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
EPA đã quy định một màu sắc cụ thể đối với từng khoảng giá trị AQI để mọi người hiểu dễ dàng hiểu được cho dù ô nhiễm không khí đang đạt tới mức độ không lành mạnh trong cộng đồng của họ.
Cách đo chỉ số AQI
Cách để đo chỉ số AQI là gì? Để đo AQI cần xác định nồng độ chất ô nhiễm không khí trong một khoảng thời gian trung bình, thu được từ máy theo dõi không khí. Nồng độ và thời gian là thước đo liều lượng chất gây ô nhiễm không khí.
Giá trị chỉ số chất lượng không khí thường được tính trên nhiều phạm vi. Mỗi phạm vi ứng với một mô tả, một mã màu, từ đó chuẩn hóa mức độ cảnh báo sức khỏe cộng đồng.
AQI cao là do sự gia tăng khí thải (ví dụ, vào giờ cao điểm, phương tiện giao thông đi lại nhiều hoặc khi có cháy rừng) hoặc không khí ô nhiễm không thoát ra khỏi một vị trí xác định nào đó.
Không khí ứ đọng gây ra do hiện tượng xoáy nghịch, nghịch nhiệt, hay gió thổi chậm khiến ô nhiễm không khí vẫn còn hiện diện trong một địa phương, dẫn đến sự tăng nồng độ các chất ô nhiễm, phản ứng hóa học giữa các chất thải và tạo điều kiện cho hiện tượng bụi mù.
Các cách tính chỉ số AQI là gì? Tùy theo mỗi quốc gia mà có các cách tính toán khác nhau. Nhìn chung có 3 cách tính chỉ số chất lượng không khí AQI là đối chiếu (Anh, Pháp, Canada…), sử dụng công thức đơn giản (Úc, Việt Nam…) và sử dụng công thức phức tạp (Mỹ, Hàn Quốc, Thái Lan…).
PM2.5 là các hạt tìm thấy trong không khí, bao gồm cả bụi, muội, khói, giọt chất lỏng. PM2.5 là các hạt có đường kính 2.5 micromet hoặc nhỏ hơn và được tạo ra bởi tất cả các loại cháy nổ, bao gồm phương tiện giao thông (xe buýt, xe máy, ô tô), các nhà máy điện, đốt gỗ hoặc đốt rác (việc này khá phổ biến ở Hà Nội), hoạt động đốt trong nông nghiệp, các quy trình công nghiệp,…
Để đo được chỉ số AQI PM2.5 thì dùng Dust Sensor. Dust Sensor là 1 cảm biến dùng để xác định chất lượng không khí dựa trên nồng độ bụi đo được. Từ nồng độ bụi đo được dùng các công thức tính toán có thể xác định được PM2.5 AQI , PM10 AQI.
Các lưu ý về chỉ số AQI là gì?
Các lưu ý về chỉ số AQI là gì, bài viết này xin được đề cập để tránh sự hoang mang của người dân khi chỉ số chất lượng không khí AQI khá cao trong giai đoạn hiện tại.
Đầu tiên, cần biết rằng AQI không phải là một chỉ số hoàn hảo. Nó được xây dựng dựa trên công thức chuyển đổi số đo PM 2.5 thôi, trong khi để đánh giá tổng thể chất lượng không khí thì còn cần các chỉ số khác như PM10, lượng CO2 trong không khí…
Thứ 2 là tại Việt Nam, nhiều người lấy chỉ số AQI do thiết bị quan trắc của Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cung cấp. Tuy nhiên, ngay chính website của đại sứ quán cũng đưa ra lưu ý rằng thiết bị của họ chỉ có thể đưa ra chỉ số chất lượng không khí tại khu vực gần lãnh sự quán – nơi đặt thiết bị quan trắc.
Nói cách khác, đó là chỉ số cục bộ, chứ không thể đại diện cho chất lượng không khí toàn thành phố.
AQI cũng sẽ có sự khác biệt theo từng thời điểm trong ngày. Vào giờ cao điểm, chất lượng không khí sẽ tệ hơn do các phương tiện lưu thông nhiều. Trong những ngày mưa hoặc có gió nhiều, AQI cũng sẽ giảm xuống.
Và cuối cùng là về những cỗ máy đo chất lượng không khí tại nhà mà nhiều gia đình đang sử dụng. Có một sự thật nhiều người cần biết là không khí trong nhà đôi khi có chất lượng còn kém hơn ngoài trời do cấu trúc khép kín, nên cũng không thể vin vào đó mà bảo không khí toàn thành phố đang xuống cấp được.
Tóm lại, chúng ta tìm hiểu chỉ số AQI là gì dù sao cũng chỉ mang tính chất tham khảo, không cố định và không đóng vai trò đánh giá mức độ ô nhiễm của cả khu vực.
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
