Liệt nửa người: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Tổng quan bệnh

Liệt nửa người là tình trạng một bên cơ thể suy yếu, đau tê nửa người bên phải hoặc bên trái phụ thuộc vào vùng não bị tổn thương khi đột quỵ hoặc các nguyên nhân khác. Tổn thương não trái sẽ gây ra liệt nửa người phải và ngược lại. Bên liệt sẽ có cử động yếu hơn bên còn lại hoặc thậm chí không thể cử động.

Bệnh được chia ra thành:

• Liệt nửa người bẩm sinh: trẻ bị liệt nửa người do tổn thương não trong hoặc ngay sau sinh.
• Liệt nửa người mắc phải: Xảy ra do chấn thương hoặc bệnh tật.

Nguyên nhân bệnh

Nguyên nhân chính gây ra liệt nửa người là xuất huyết não hay đột quỵ xuất huyết, các bệnh về mạch máu não làm gián đoạn quá trình vận chuyển máu lên não gây thiếu máu cục bộ dẫn đến đột quỵ.

Các chấn thương, tổn thương não cũng là nguyên nhân gây ra liệt nửa người.

Ngoài ra, một số nguyên nhân khác gây liệt nửa người nhưng ít cấp tính hơn gồm có:

• Khối u, áp-xe, tổn thương não.
• Bệnh phá hủy vỏ bọc xung quanh tế bào thần kinh.
• Mạch biến chứng do nhiễm virus hoặc vi khuẩn.
• Viêm não.
• Bệnh truyền nhiễm do poliovirus (virus bại liệt).
• Rối loạn tế bào thần kinh vận động trong tủy sống, thân não và vỏ não.

Triệu chứng bệnh

Các triệu chứng thường gặp của liệt nửa người gồm có:

• Mất thăng bằng.
• Khó nói, khó nuốt, khó đi.
• Tê ngứa hoặc mất cảm giác ở một bên cơ thể.
• Suy giảm khả năng cầm nắm, cử động không rõ ràng.
• Yếu cơ, thiếu sự phối hợp vận động.

Đối tượng nguy cơ bệnh

• Người mắc các bệnh như cao huyết áp, tim mạch, tiểu đường, u não.
• Người đã từng hoặc có nguy cơ đột quỵ.
• Người bị chấn thương khi sinh, chuyển dạ khó khăn hoặc đột quỵ chu sinh ở thai nhi trong 3 ngày.
• Người bị chấn thương ở đầu.
• Người mắc hội chứng đau nửa đầu.
• Người mắc các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng, đặc biệt là nhiễm trùng huyết và áp xe cổ lan đến não nếu không điều trị.
• Người mắc bệnh loạn dưỡng chất trắng não.
• Người bị viêm mạch máu.

Phòng ngừa bệnh

Do nguyên nhân chính của liệt nửa người là tình trạng đột quỵ nên khả năng lường trước gần như là không thể. Tuy nhiên, để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Tập thể dục hằng ngày để duy trì một sức khỏe tốt.
• Lựa chọn giày dép phù hợp với điều kiện môi trường.
• Ngủ đủ giấc và ngủ sâu.
• Xây dựng chế độ ăn hợp lý, giàu rau xanh, trái cây nhiều vitamin, hạn chế ăn thức ăn dầu mỡ.
• Không hút thuốc lá và hạn chế rượu bia.

Các biện pháp chẩn đoán bệnh

Chẩn đoán xác định liệt nửa người dựa vào thăm khám lâm sàng và cả xét nghiệm hỗ trợ. Bệnh sử và khám lâm sàng rất quan trọng để chẩn đoán tình trạng yếu cơ cũng như tìm ra nơi tổn thương trong hệ thống thần kinh nhằm xác định hướng điều trị.

Một số xét nghiệm cận lâm sàng để xác định nguyên nhân gây bệnh gồm có:

• Công thức máu.
• Sinh hóa máu.
• Chụp cắt lớp vi tính sọ não.
• Chụp cộng hưởng từ sọ não.
• Điện não đồ.

Các biện pháp điều trị bệnh

Bệnh nhân liệt nửa người cần mất một thời gian để hồi phục, không phải mọi trường hợp đều giống nhau và có cùng hiệu quả điều trị. Thay vào đó bác sĩ sẽ điều trị bệnh phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra. Các phương pháp điều trị bao gồm cả dùng thuốc trị liệt nửa người và phẫu thuật khi cần thiết:

• Dùng thuốc hạ áp và giảm cholesterol cho người bị liệt nửa người do đột quỵ và có nguy cơ tái phát bệnh chẳng hạn như người bị tăng huyết áp hay tim mạch.
• Dùng thuốc kháng đông giúp giảm tắc nghẽn mạch và nguy cơ đột quỵ trong tương lai.
• Thuốc kháng sinh đường tĩnh mạch được dùng nhằm chống viêm não.
• Phương pháp phẫu thuật nhằm giải quyết phù não và lấy dị vật hoặc các vấn đề thứ phát, co cơ tự phát, tổn thương sống, tổn thương các dây chằng hoặc gân bên đối diện tổn thương.
• Điều trị vật lý trị liệu giúp những vùng não xung quanh chỗ tổn thương có thể hoạt động cũng như hỗ trợ nhưng bên cơ thể không bị liệt, giúp kiểm soát cử động và duy trì sức khỏe.
• Tâm lý trị liệu giúp đối phó với tác động của tâm lý bệnh.
• Tăng cường hỗ trợ cơ chân và thăng bằng qua các bài tập, mang giày phẳng, rộng, sử dụng thiết bị trợ giúp theo chỉ định và không vịn tường hay bàn ghế khi đi bộ.

Nguồn: Vinmec