Cơ thể người, Kiến thức, Kiến thức trị liệu
Test lẩy da (Prick test) đặc hiệu với các loại thuốc
1. Tổng quan về Test lẩy da (Prick test) đặc hiệu với các loại thuốc
Tên khoa học: Test lẩy da (Prick test) đặc hiệu với các loại thuốc
Mô tả sơ bộ kỹ thuật:
Kỹ thuật làm test lẩy da là đưa một lượng thuốc đã được pha loãng tới nồng độ thích hợp vào lớp thượng bì của da người bệnh để thử phản ứng của cơ thể người bệnh với loại thuốc đó.
Đây là kỹ thuật cơ bản chẩn đoán đặc hiệu các dị nguyên gây dị ứng bằng tìm IgE đặc hiệu trên da thông qua phản ứng kháng nguyên kháng thể làm giải phóng tế bào MAST
2. Đối tượng chỉ định và chống chỉ định
Chỉ định:
- Thử test lẩy da cho tất cả các người bệnh trước khi tiêm truyền kháng sinh Penicillin và Streptomycin lần đầu tiên, trừ trường hợp có chống chỉ định.
- Thử test lẩy da Lidocain cho các người bệnh có tiền sử dị ứng, sốc với thuốc gây tê nhóm amide
Chống chỉ định:
- Người bệnh đang bị dị ứng cấp tính (viêm mũi, mày đay, phù Quincke, hen phế quản…)
- Phụ nữ có thai
Lưu ý: Các trường hợp người bệnh có chống chỉ định thử test, việc dùng thuốc cho người bệnh sẽ do bác sỹ cân nhắc kỹ từng trường hợp.
3. Ưu điểm và nhược điểm của kỹ thuật
Ưu điểm:
- Đây là kỹ thuật cơ bản chẩn đoán phản ứng quá mẫn do thuốc. Cần triển khai nơi có đủ điều kiện cấp cứu sốc phản vệ (Khoa cấp cứu, ICU, phòng test có e-troly). Không cần trang thiết bị gì đặc biệt. Cần đào tạo điều dưỡng để thực hiện pha thuốc. Phối hợp thực hiện với khoa Dược
- Đội ngũ được đào tạo bài bản và có kinh nghiệm
- Viêm da cơ địa
4. Quy trình thực hiện – Lẩy da (Prick test) đặc hiệu
Bước 1: Pha dung dịch thử
Dung dịch kháng sinh Nồng độ dung dịch thử: Penicillin: 100. 000 UI/ml, Streptomycin: 0,1g/ml
- Dùng kim tiêm 1ml, rút 0,1ml dung dịch hoàn nguyên (với thuốc ở dạng bột pha tiêm) hoặc dung dịch kháng sinh (với thuốc ở dạng dung dịch tiêm truyền) pha loãng với 1ml nước cất pha tiêm.
- Dung dịch làm chứng : Lấy 1ml NaCl 0,9% vào bơm tiêm thứ hai, đuổi khí đúng cách.
Dung dịch thuốc gây tê
- Nồng độ dung dịch thử : Lidocain 2%, không pha loãng.
- Chú ý : Không dùng dung dịch Lidocain kết hợp với adrenaline, không dùng dung dịch có chứa chất bảo quản paraben
Bước 2: Thực hiện test lẩy da
- Chuẩn bị sẵn sàng hộp chống sốc.
- Sát khuẩn 1/3 mặt trước trong cẳng tay.
- Nhỏ 1 giọt dung dịch thử đã pha và 1 giọt NaCl 0,9% lên vùng da đã sát khuẩn, cách nhau 3 – 5cm.
- Dùng kim tiêm vô khuẩn 24G châm vào 2 giọt trên (mỗi giọt một kim riêng), qua lớp thượng bì, tạo với mặt da một góc 45 độ rồi lẩy nhẹ, không được làm chảy máu.
- Đánh dấu khoanh tròn nơi test bằng bút bi. Ghi rõ tên dung dịch bên cạnh vòng tròn đánh dấu là “NaCl 0,9%” hoặc “[tên thuốc]”. Đọc kết quả sau 20’.
- Theo dõi người bệnh trong suốt quá trình làm test. Nếu xảy ra sốc phản vệ, xử lý cấp cứu như trong phác đồ “Xử trí sốc phản vệ”. 3.3. Đọc kết quả
- Bác sĩ đọc kết quả sau 20’, ghi rõ giờ đọc, họ tên và ký vào phiếu thử phản ứng
| Mức độ | Ký hiệu | Biểu hiện |
| Âm tính | – | Giống như chứng âm tính |
| Nghi ngờ | +/- | Ban sẩn đường kính < 3 mm |
| Dương tính nhẹ | + | Đường kính ban sẩn 3-5 mm, ngứa, xung huyết |
| Dương tính vừa | ++ | Đường kính ban sẩn 6-8 mm, ngứa, xung huyết |
| Dương tính mạnh | +++ | Đường kính ban sẩn 9-12 mm, ngứa, chân giả |
| Dương tính rất mạnh | ++++ | Đường kính trên 12mm, ngứa nhiều, nhiều chân giả |
5. Biểu hiện bình thường sau thực hiện kỹ thuật
- Xuất hiện mảng màu hồng hoặc đỏ trên vùng da thử nghiệm.
- Xuất hiện mụn nước hoặc vết loét.
- Xuất hiện vết đỏ, mày đay.
=> Đây là những phản ứng đáp ứng miễn dịch, các hiện tượng sẽ tự hết mà không cần biện pháp can thiệp.
Khi nào thì những biểu hiện sau thực hiện kỹ thuật là bất thường và cần tái khám ngay?
Có thể xảy ra sốc phản vệ sau thử cần chuẩn bị thuốc để cấp cứu
Những điều cần lưu ý khi thực hiện kỹ thuật này
Bệnh nhân đang dùng các thuốc kháng histamine hoặc corticoid bôi da có thể làm phản ứng bị âm tính
Nguồn: Vinmec
