Thuốc diệt cỏ paraquat là một loại thuốc diệt cỏ rẻ tiền và không ảnh hưởng đến môi trường nhưng lại là một chất có độ độc hại cao với con người. Nếu vô tình hoặc cố ý ngộ độc thuốc diệt cỏ paraquat sẽ dễ ảnh hưởng đến tính mạng của người sử dụng.
Các vụ ngộ độc thuốc diệt cỏ paraquat ngày càng nhiều với những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người.
Thuốc diệt cỏ paraquat là gì?
Paraquat (tên thông thường) hoặc N, N’-dimethyl-4,4′-bipyridinium dichloride (tên hệ thống) là một hợp chất hữu cơ với công thức hóa học[(C6H7N)2]Cl2. Nó được phân loại như một viologen, một dòng dị vòng oxi hóa khử hoạt tính của cấu trúc tương tự. Thuốc diệt cỏ Paraquat được sản xuất bởi Chevron.
Muối này là một trong những loại thuốc diệt cỏ được sử dụng rộng rãi nhất. Nó hoạt động nhanh và không chọn lọc, giết chết mô cây xanh khi tiếp xúc. Nó cũng là độc hại đối với con người và động vật. Nó được liên kết với sự phát triển của bệnh Parkinson. Tên có nguồn gốc từ các vị trí para của nitrogen bậc bốn.
Số lượng đôi khi được thể hiện bởi khối lượng cation một mình (paraquat cation, paraquat ion); muối khác (với các anion khác ngoài clorua) tồn tại. Trong thực tế, hoạt động khử oxy hóa của nó, trong đó sản xuất các anion superoxide, là lý do tại sao nó là độc hại.
Mức độ nguy hiểm của ngộ độc thuốc diệt cỏ paraquat
Khi ngộ độc thuốc diệt cỏ paraquat, thuốc sẽ thẩm qua tiểu tràng rất nhanh. Nồng độ huyết tương lên đến đỉnh cao sau 2 giờ, 5-10% được hấp thụ qua ruột, còn lại được thải trừ qua phân. Do vậy, chỉ cần uống quá 40mg paraquat/kg (khoảng một thìa canh 15ml) dung dịch paraquat 20% thường gây tử vong trong 1-5 ngày do suy đa phủ tạng hoặc do bỏng niêm mạc tiêu hóa.
Ngộ độc thuốc diệt cỏ paraquat sẽ dẫn đến bỏng thực quản có thể gây thủng dẫn đến viêm trung thất. Uống từ 30-40mg paraquat/kg sẽ gây tử vong trong vòng 5 ngày đến nhiều tuần do viêm loét ống tiêu hóa và hoại tử vỏ thận, cuối cùng là xơ phổi. Paraquat thuộc nhóm chất diệt cỏ tác dụng nhanh và không chọn lọc, có tác dụng ăn mòn, phá hủy các tế bào như phổi, thận, gan, tim…
Dù thuốc diệt cỏ paraquat thuộc loại thuốc diệt cỏ rẻ tiền, không ảnh hưởng đến môi trường nhưng ngộ độc thuốc diệt cỏ paraquat đối với con người lại cực kỳ nguy hiểm. Chỉ cần uống phải 10 – 15ml paraquat có thể dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Do vậy, tỉ lệ tử vong của ngộ độc paraquat rất cao, trung bình từ 70 – 90%.
Dấu hiệu ngộ độc thuốc diệt cỏ paraquat có thể nhận thấy rõ đó là chỉ sau vài giờ sẽ xuất hiện cảm giác nóng bỏng ở miệng, buồn nôn, đau bụng. Chất độc được hấp thụ nhanh, đặc biệt có áp lực rất cao với phổi, gây tổn thương phổi và xơ phổi tiến triển không hồi phục, đây là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong.
Trong trường hợp bệnh nhân ngộ độc paraquat may mắn thoát chết thì cũng bị di chứng nặng nề về phổi và các cơ quan nội tạng khác như dạ dày, gan, thận…do đó để cứu sống một người bị ngộ độc paraquat thì cần một chi phí rất lớn vì phải dùng nhiều loại thuốc thải độc và lọc máu liên tục trong thời gian dài.
Điều nguy hiểm hơn cả đó là hiện mặc dù có rất nhiều biện pháp điều trị đã được nghiên cứu và áp dụng nhưng hiệu quả vẫn còn hạn chế trong việc cứu sống người bệnh ngộ độc thuốc diệt cỏ paraquat.
Sơ cấp cứu khi ngộ độc thuốc diệt cỏ paraquat
Các nguyên tắc ưu tiên ban đầu khi xử trí bệnh nhân ngộ độc cấp nói chung, ngộ độc thuốc diệt cỏ paraquat nói riêng là đảm bảo thông thoáng đường thở, sau đó là các biện pháp hỗ trợ hô hấp và tuần hoàn.
Tại nơi phát hiện ngộ độc:
Gây nôn: làm càng nhanh càng tốt, trong vòng 1 giờ đầu uống nước và gây nôn bằng cách cho bệnh nhân uống 200ml nước (100ml nước muối sinh lý với trẻ em), tiếp theo dùng một que dài một đầu quấn bông hoặc vải, bảo bệnh nhân há miệng, ngoáy que bông vào góc hàm kích thích nôn. Khi nôn, để bệnh nhân đầu thấp tránh sặc vào phổi. Nếu có thể, nên cho uống siro ipeca 30ml (người lớn); 10-15ml ở trẻ em, sau 15 phút sẽ gây nôn.
Nếu bệnh nhân tiếp xúc qua mắt, da…, cần rửa da, rửa mắt liên tục với nhiều nước trong 15 phút, sau đó đưa bệnh nhân đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.
Nếu nhà quá xa cơ sở y tế, sau khi bệnh nhân nôn, có thể cho bệnh nhân uống một trong các thuốc sau làm giảm hấp phụ chất độc vào cơ thể: Uống đất sét (nếu không có thì dùng đất thường) giúp hấp phụ rất tốt paraquat, pha nước uống ngay; than hoạt tính 1g/kg/lần hoặc fuller’s earth (đất sét)1 – 2g/kg/lần, pha nước cho bệnh nhân uống rồi khẩn trương đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất.
Tại bệnh viện hoặc các cơ sở y tế gần nhất:
Sau khi tiến hành sơ cứu xong, cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến bệnh viện để rửa dạ dày và rửa cho đến khi hết dịch màu xanh.
Các bác sĩ sẽ sử dụng phác đồ thuốc ức chế miễn dịch mạnh để ngăn ngừa xơ phổi tiến triển. Đồng thời thực hiện lọc máu hấp phụ khi paraquat còn dương tính. Ưu tiên càng sớm càng tốt, tốt nhất trước 8 giờ. Các loại quả lọc hấp phụ được sử dụng như cột than hoạt tính hoặc cột resin tùy theo khả năng của từng cơ sở.
Lọc máu hấp phụ cần được tiến hành ít nhất 3 lần liên tiếp trong 9 – 10 giờ đầu. Đồng thời, chỉ định xét nghiệm nước tiểu cho người bệnh, nếu trong nước tiểu còn độc chất thì tiếp tục lọc máu cho đến khi xét nghiệm nước tiểu không còn độc chất thì dừng lọc máu.
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
