Kỹ thuật tập chuỗi đóng và chuỗi mở

1. Tổng quan về Kỹ thuật tập chuỗi đóng và chuỗi mở

• Tên khoa học: Kỹ thuật tập chuỗi đóng và chuỗi mở
• Tên thường gọi: Bài tập chuỗi đóng và bài tập chuỗi mở
• Mô tả sơ bộ kỹ thuật:

Các bài tập vận động chuỗi là các bài tập sử dụng sự liên kết hoạt động giữa thần kinh, cơ, khớp và xương của một phần hay toàn cơ thể. Các bộ phận này phải hoạt động đồng thời cùng nhau tạo ra các cử động có mục đích.

Kỹ thuật này dùng để điều trị bệnh gì?

• Chấn thương dây chằng chéo sau
• Chấn thương dây chằng chéo trước

2. Đối tượng chỉ định và chống chỉ định

Chỉ định:

• Cả hai loại bài tập chuỗi đóng và bài tập chuỗi mở đều có vai trò quan trọng trong giai đoạn cuối của chương trình phục hồi chức năng.
• Các bài tập chuỗi đóng cho phép khởi động chương trình tập nhanh hơn và ít tạo sức căng trên mô vùng xung quanh hơn.
• Các bài tập chuỗi mở cho phép tầm vận động lớn hơn và có thể sử dụng trong các hoạt động khởi động trong thể thao.

Chống chỉ định:

Người bệnh có rối loạn tri giác nhận thức, không hiểu lệnh và không điều khiển được các cử động của cơ thể.

3. Ưu điểm và nhược điểm của kỹ thuật

Ưu điểm

• Phục hồi chức năng với các tổn thương chi dưới và một số trường hợp hoạt động chi trên.
• Ưu điểm bài tập đóng:
  • Tăng lực ép khớp, tăng sự ăn khớp hai mặt khớp (do đó gia tăng độ vững), giảm lực xé, giảm lực gia tốc, kích thích cảm thụ bản thể, và gia tăng sự ổn định động- tất cả điều này liên quan với chịu trọng lượng
• Ưu điểm bài tập mở
  • Tăng lực gia tốc, giảm lực kháng, tăng lực xoay và tách khớp, tăng biến dạng khớp và receptor cơ học của cơ, các lực tăng tốc đồng tâm và giảm tốc ly tâm, thúc đẩy hoạt động chức năng.

Nhược điểm

• Các bài tập chuỗi mở, vận động thường cô lập đến một khớp. Các hoạt động chuỗi động mở có thể gồm những bài tập để cải thiện sức mạnh hoặc tầm vận động
• Nếu chỉ sử dụng bài tập chuỗi đóng, các khớp gần hoặc xa với tổn thương có thể bù trừ vận động. Nếu không sử dụng bài tập chuỗi mở để cô lập các khớp (liên quan), có thể không điều chỉnh khiếm khuyết ở phần khớp đó, do đó cản trở quá trình phục hồi chức năng. Chuyên viên hỗ trợ phải sử dụng các bài tập chuỗi mở hoặc đóng phù hợp nhất với tình huống cụ thể.

4. Quy trình thực hiện

Các bài tập chuỗi đóng

Các bài tập chuỗi đóng (Closed Kinetic Chain Exercises – CKCE)

Là các bài tập được thực hiện khi bàn chân (đối với cử động của chân) hay bàn tay (đối với cử động của tay) ở trong vị thế cố định, không di chuyển trong suốt bài tập, bàn tay hay bàn chân duy trì sự tiếp xúc hằng định với một mặt phẳng, thông thường là mặt đất, bàn đạp chân của xe đạp hay tay cầm của máy tập. Những bài tập này là bài tập chịu sức nặng bao gồm cả sức nặng cơ thể hay sức nặng ngoại lai như tạ, lò xo.

• Đối với chi trên: Chống đẩy (hít đất, đẩy tường), chống trên hai tay trong vị thế quỳ, kéo xà, tập mạnh các cơ vai, cánh tay bằng máy tập có tay cầm…
• Đối với chi dưới: Ngồi xổm đứng dậy, đạp xe đạp, đạp hai chân trên bàn tập đứng…

Các bài tập chuỗi mở

Các bài tập chuỗi mở (Opened Kinetic Chain Exercises – OKCE)

Là các bài tập được thực hiện khi bàn chân (đối với cử động của chân) hay bàn tay (đối với cử động của tay) cử động tự do và được thực hiện trong vị thế không chịu sức nặng. Sức đề kháng thông thường được đặt ở đoạn xa của chi thể và cử động thường xuất hiện trên một khớp bản lề như khớp khuỷu hay khớp gối.

• Đối với chi trên: Các bài tập chủ động tự do hai tay có cầm tạ tay hay không…
• Đối với chi dưới: Nằm ngửa nâng chân lên háng gập gối duỗi thẳng, đạp xe trên không, nằm sấp nâng chân với háng duỗi gối gập…

5. Biểu hiện bình thường sau thực hiện kỹ thuật

• Ngày đầu tiên điều trị

Người bệnh cảm thấy thoải mái, các cơ được thư giãn tối đa, giảm đau và làm mềm khớp.

• Ngày thứ hai

Nếu người bệnh mệt tăng lên, đau tăng lên, tăng nhạy cảm khớp, giảm cường độ tập và thời gian tập xuống.

Nếu không đau hay khớp dễ chịu hơn, lặp lại bài tập với cường độ và thời gian như trước.

• Những ngày tiếp theo

Theo dõi và tăng dần cường độ tập hoặc có thể kéo dài thời gian tập mà không làm người bệnh mệt mỏi hoặc đau tăng lên.

6. Khi nào thì những biểu hiện sau thực hiện kỹ thuật là bất thường và cần tái khám ngay?

• Tăng huyết áp: Nghỉ ngơi, thuốc hạ áp
• Đau cơ: Thuốc giảm đau, nghỉ ngơi, các biện pháp vật lí trị liệu
• Tập quá sức: Nghỉ ngơi.

Những điều cần lưu ý khi thực hiện kỹ thuật này

• Lựa chọn bài tập vận động bài tập chuỗi đóng hay chuỗi mở dựa trên quy mô vùng thân thể cần được tập luyện, mục đích tập.
• Trình bày động tác tập để người bệnh hiểu, có thể làm mẫu nhiều lần trước khi người bệnh tự thực hiện động tác.

Nguồn: Vinmec