Viêm bàng quang: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

1. Tổng quan bệnh Viêm bàng quang

Viêm bàng quang là một bệnh nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn trong bàng quang gây ra. Bệnh viêm bàng quang là một bệnh rất phổ biến, chiếm khoảng trên 50% số ca nhiễm trùng đường tiết niệu. Trong một số trường hợp, tình trạng này có thể tái phát nhiều lần trong thời gian dài. Viêm bàng quang cũng có thể do một số loại thuốc, xạ trị hoặc là một biến chứng của bệnh khác.

Biến chứng nghiêm trọng nhất của bệnh là viêm đài bể thận dẫn tới suy thận. Tuy nhiên, nếu được điều trị thích hợp hoàn toàn có thể làm giảm biến chứng của viêm bàng quang. Phương pháp điều trị thường dùng đối với viêm bàng quang do vi khuẩn là dùng kháng sinh. Đối với viêm bàng quang do nguyên nhân khác thì phương pháp điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

2. Nguyên nhân bệnh Viêm bàng quang

Viêm bàng quang nói riêng và nhiễm khuẩn tiết niệu nói chung chủ yếu do vi khuẩn xâm nhập từ bên ngoài vào qua niệu đạo. Bình thường hệ tiết niệu có cấu trúc ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập, hơn nữa nước tiểu cũng có đặc tính kháng khuẩn, ức chế sự sinh sản của vi khuẩn. Nhưng khi cơ thể suy yếu, giảm sức đề kháng, hoặc niệu đạo bị tổn thương thì vi khuẩn có cơ hội xâm nhập và gây bệnh.

Viêm bàng quan do nhiễm vi khuẩn:

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến viêm bàng quang

• Vi khuẩn gây viêm bàng quang thường gặp nhất là Escherichia coli (E. coli)
• Ngoài ra còn có các vi khuẩn khác gây viêm bàng quang như Chlamydia, Mycoplasma, Proteus, Klebsiella pneumoniae, Enterococcus faecalis, tụ cầu vàng hoặc trực khuẩn mủ xanh

Các nguyên nhân khác gây nhiễm trùng bàng quang:

• Viêm bàng quang kẽ
• Do thuốc: các loại thuốc hóa trị như cyclophosphamide và ifosfamide
• Do xạ trị, đặc biệt là xạ trị vùng khung chậu
• Do đặt ống thông tiểu
• Do hóa chất: như tắm bồn với xà phòng tạo bọt, sản phẩm vệ sinh phụ nữ dạng xịt hoặc kem thuốc diệt tinh trùng
• Viêm bàng quang do biến chứng của bệnh khác như bệnh đái tháo đường, sỏi thận, phì đại tuyến tiền liệt hoặc tổn thương tủy sống

3. Triệu chứng bệnh Viêm bàng quang

Triệu chứng viêm bàng quang phổ biến là:

• Tiểu ra máu, nước tiểu đục hoặc có mùi hôi
• Đi tiểu nhiều lần trong ngày hơn bình thường, mỗi lần chỉ tiểu ra một ít
• Đau hoặc có cảm giác nóng rát khi đi tiểu
• Lúc nào cũng có cảm giác phải đi tiểu gấp
• Đau trằn bụng dưới
• Đau lưng ở hai bên hoặc đau ở giữa lưng
• Tè dầm vào ban ngày ở trẻ em
• Sốt nhẹ

Viêm bàng quang nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng gây tổn thương thận vĩnh viễn, đặc biệt ở người già và trẻ nhỏ do các dấu hiệu viêm bàng quang thường ít khi được phát hiện hoặc bị nhầm với bệnh khác.

4. Đường lây truyền bệnh

• Viêm ngược dòng từ niệu đạo đi lên
• Viêm thận lan xuống
• Từ đường máu: do du khuẩn huyết (E.coli) hoặc nhiễm khuẩn huyết gây ra

5. Đối tượng nguy cơ bệnh

• Viêm bàng quang rất phổ biến. Bệnh thường xảy ra ở phụ nữ nhiều hơn ở nam giới. Hơn 50% phụ nữ ít nhất một lần trong đời bị viêm bàng quang. Một khi đã bị bệnh thì nguy cơ tái phát hoặc tái nhiễm bệnh là rất cao. Phụ nữ dễ bị viêm bàng quang hơn nam giới vì niệu đạo của phụ nữ rất ngắn, do đó vi khuẩn xung quanh vùng tầng sinh môn dễ dàng xâm nhập vào bàng quang.
• Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi. Ở nam giới, nguy cơ bị viêm bàng quang gia tăng theo độ tuổi.

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ viêm bàng quang, bao gồm:

• Giới tính: viêm bàng quang xảy ra ở phụ nữ nhiều hơn ở nam giới
• Tuổi tác: nguy cơ bị viêm bàng quang tăng dần theo độ tuổi
• Bất động lâu ngày
• Quan hệ tình dục không an toàn
• Đang trong thời kỳ mang thai
• Đang mãn kinh
• Có sỏi trong bàng quang, sỏi thận, sỏi niệu quản
• Phì đại tiền liệt tuyến
• Bị bệnh đái tháo đường, nhiễm HIV hoặc đang điều trị ung thư
• Sử dụng ống thông tiểu trong thời gian dài
• Do vệ sinh không đúng cách khiến vi khuẩn từ hậu môn có thể xâm nhập vào niệu đạo lên bàng quang gây viêm

6. Phòng ngừa bệnh

• Uống đủ lượng nước hàng ngày
• Đi tiểu khi cảm thấy mắc tiểu, không nên nhịn
• Lau từ trước ra sau sau khi đi tiểu đối với nữ giới
• Tránh sử dụng thuốc thụt rửa âm đạo hoặc thuốc vệ sinh phụ nữ dạng xịt
• Tắm vòi hoa sen, hạn chế ngâm mình trong bồn tắm hay tắm dưới ao hồ, sông suối
• Mặc quần lót rộng rãi làm từ chất liệu cotton và nên thay quần lót mỗi ngày
• Dùng băng vệ sinh thay vì tampon khi hành kinh
• Tránh sử dụng màng ngăn hoặc chất diệt tinh trùng
• Đi tiểu trước và sau khi quan hệ tình dục
• Vệ sinh sạch sẽ bộ phận sinh dục ngoài hàng ngày, đặc biệt cần quan tâm với người bị bệnh bại liệt, tiểu không tự chủ, dùng bỉm, …
• Điều trị tích cực bệnh sỏi tiết niệu, viêm tiết niệu, bệnh của tuyến tiền liệt
• Vận động cơ thể đều đặn hàng ngày để việc bài tiết và lưu thông nước tiểu được dễ dàng
• Có chế độ ăn uống hợp lý để tăng sức đề kháng chống chọi với bệnh tật, nhất là các bệnh nhiễm trùng

7. Các biện pháp chẩn đoán bệnh

• Viêm bàng quang có thể được chẩn đoán bằng cách thực hiện các xét nghiệm như:
• Xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu để tìm vi khuẩn gây bệnh, máu và/hoặc mủ trong nước tiểu
• Soi bàng quang
• Xét nghiệm hình ảnh (chụp X-quang, chụp CT scanner)

8. Các biện pháp điều trị bệnh

Cách chữa viêm bàng quang tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh

Điều trị viêm bàng quang do vi khuẩn:

Kháng sinh là lựa chọn đầu tiên để điều trị viêm bàng quang gây ra bởi vi khuẩn. Những thuốc được dùng nhiều nhất để điều trị viêm bàng quang là: amoxicillin, ciprofloxacin, nitrofurantoin, sulfamethoxazole và trimethoprim.

• Nhiễm lần đầu: người bệnh cần dùng kháng sinh trong ba ngày đến một tuần dù cho các triệu chứng có được cải thiện đáng kể trong vòng một ngày
• Nhiễm trùng tái phát: người bệnh có thể cần phải sử dụng kháng sinh trong thời gian dài hơn (15-20 ngày)
• Viêm bàng quang mắc phải ở bệnh viện: trường hợp này khá phức tạp vì các vi khuẩn ở bệnh viện đa số kháng thuốc
• Đối với phụ nữ đã mãn kinh có thể cần phải dùng thêm các loại thuốc estrogen dạng kem.

Điều trị viêm bàng quang gây ra bởi nguyên nhân khác 

Tùy thuộc vào nguyên nhân dẫn đến viêm bàng quang

• Viêm bàng quang do hóa chất: tránh dùng các hóa chất gây viêm bàng quang để giảm các triệu chứng và phòng ngừa bệnh tái phát
• Viêm bàng quang do xạ trị hoặc do thuốc: dùng thuốc để giảm bớt các triệu chứng hoặc uống nước nhiều hơn để đào thải các chất gây kích thích bàng quang
• Viêm bàng quang do biến chứng của bệnh khác: điều trị bệnh nền, tăng sức đề kháng, tránh các yếu tố nguy cơ gây ra bệnh

Điều trị hỗ trợ

• Dùng khăn hay túi chườm nóng vùng bụng có thể giúp giảm cảm giác căng tức hoặc đau bàng quang.
• Uống nhiều nước
• Tránh uống cà phê, rượu, trà, nước cam chanh và tránh ăn các thức ăn cay nóng vì những thực phẩm này có thể kích thích bàng quang gây cảm giác khó chịu hơn.

Nguồn: Vinmec